บันทึกการเรียนรู้ครั้งที่ 5

วันอังคาร ที่ 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2560


                           

                                       กระบวนการใช้สื่อประกอบการเรียนรู้

                 การเล่นในขั้นที่เด็กสามารถเข้าไปเล่นรวมกลุ่มกับผู้อื่นได้ โดยเริ่มจากกลุ่มเล็ก ๆ ไปสู่การเล่นกับเพื่อนเป็นกลุ่มใหญ่ และมีพฤติกรรมอย่างง่ายๆ ครูสามารถพัฒนาและจัดการเล่นในลักษณะที่สูงขึ้นนี้ได้โดยการให้เด็กเล่นเกมชนิดต่างๆ

เกม (Games)

            สำหรับเกมในทรรศนะของนักการศึกษาปฐมวัย ได้อธิบายว่า เกม เป็นการเล่นชนิดหนึ่งของเด็ก  ซึ่งเกมจะเป็นเครื่องจูงใจเพื่อนำเด็กไปสู่การเรียนรู้อย่างสนุกสนาน และพึงพอใจ และเกมสำหรับเด็กนั้นไม่มุ่งเน้นในเรื่องของการแข่งขันหรือการหาผู้ที่ชนะ

จุดมุ่งหมายของการเล่นเกม

2.1 ได้รับความเพลิดเพลินสนุกสนาน

2.2 พัฒนานิสัยการเล่นที่ดีและมีน้ำใจเป็นนักกีฬา

2.3 ฝึกท่าทางให้มีสุขภาพและรูปทรงสวยงาม

2.4 เร้าประสาทรับรู้ให้ตื่นตัวอยู่ตลอดเวลา

2.5 สร้างความเชื่อมั่นและการบังคับตนเอง

2.6 ฝึกความร่วมมือในฐานะเป็นสมาชิกของกลุ่ม

เกมการเล่น

1. เกมช่วยส่งเสริมพัฒนาการทางกาย

2. เกมช่วยพัฒนาทักษะกลไกในการเคลื่อนไหว

3. เกมช่วยสนับสนุนให้เด็กมีวุฒิภาวะทางอารมณ์

4. เกมช่วยในการปรับตัวทางสังคม

5. เกมช่วยพัฒนาด้านการรับรู้ การคิด การแก้ปัญหาและการตัดสินใจ

แนวคิดการจัดเกม

1.เกณฑ์การเลือกเกม

  1.1 ต้องพิจารณาว่าเกมนั้น ๆ จะส่งเสริมพัฒนาการเด็กในด้านใด

  1.2 เกมที่นำมาให้เด็กเล่นนั้นจะต้องช่วยส่งเสริมให้เด็กได้มีการเคลื่อนไหว

  1.3เกมที่ดีจะต้องเป็นเกมที่เด็กสนใจ

  1.4เกมที่ให้แด็กเล่นจะเป็นพื้นฐานสำหรับการฝึกทักษะ

  1.5ช่วยเด็กให้เกิดมีทักษะด้านต่าง ๆ เช่นทักษะ การเคลื่อนไหว ทักษะการสังเกตทักษะการเรียบเทียบ

  1.6เกมที่เล่นนั้นควรจะเป็นเกมที่เด็กสามารถนำไปเล่นซ้ำๆ

  1.7เกมที่ดีต้องเป็นเกมที่ช่วยส่งเสริมหรือพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม

2. การวางแผนการเล่นเกม

3. วิธีดำเนินการให้เด็กเล่นเกม

4. การสอนเกมลักษณะต่างๆ

   4.1 เกมวงกลม

   4.2 เกมกลุ่มเด็กเล็ก

   4.3 การเล่นเป็นทีม

เกมการศึกษา

เกมการศึกษา (Didactic of Cognitive Game) สำหรับเด็กปฐมวัยนั้น เป็นกิจกรรมการเล่นตามแนวทฤษฏี (The Cognitive Theory of play) เป็นกิจกรรมที่มีความสำคัญต่อการฝึกทักษะ เพราะจะช่วยให้เด็กเกิดความคิดรวบยอดเกี่ยวกับสิ่งที่เรียนมีการสังเกตและคิดหาเหตุผลที่ดี

       เกมการศึกษา  หมายถึง สื่อการเรียน ที่จัดขึ้นเพื่อให้เด็กได้เกิดการเรียนรู้และพัฒนาทักษะต่าง ๆ จากการเล่นโดยมีกฎเกณฑ์หรือกติกา จะเป็นพื้นฐานการเตรียมความพร้อมโดยเป็นการเล่นที่ไม่มุ่งเน้นเฉพาะเกมบัตรภาพ แต่เป็นเกมหลายรูปแบบที่จัดขึ้นเพื่อส่งเสริมพัฒนาการด้านสติปัญญาได้แก่ ด้านภาษา คณิตศาสตร์ เหตุผล มิติสัมพันธ์ ประสาทสัมผัสการับรู้และการจำ ตอลดจนความคิดสร้างสรรค์และจินตนาการ

   →วัตถุประสงค์ของเกมการศึกษา

สำนักงานคณะกรรมการศึกษาเอกชน (2537, หน้า 129)

 2.1 เพื่อฝึกให้เด็กรู้จักการสังเกตและการจำแนกด้วยสายตา

 2.2 เพื่อฝึกการคิดหาเหตุผล

 2.3 เพื่อฝึกการตัดสินใจในการแก้ปัญหา

 2.4 เพื่อฝึกประสาทสัมพันธ์ระหว่างมือกับตา

 2.5 เพื่อฝึกให้มีคุณธรรมต่าง ๆ

 2.6 เพื่อทบทวนเนื้อหาที่เรียนไปแล้ว

    →ประเภทของเกมการศึกษา

1) เกมการจับคู่

   (1) สิ่งที่เหมือนกัน

   (2) สิ่งที่สัมพันธ์กัน

   (3) สิ่งที่เป็นของประเภทเดียวกัน

   (4) สิ่งที่ขาดหายไป

2) เกมการจัดหมวดหมู่

3) เกมภาพตัดต่อ

4) เกมเรียงลำดับภาพหรือภาพต่อเนื่อง

   (1) เรียงลำดับเหตุการณ์

   (2) เรียงลำดับขนาด

   (3) เรียงลำดับจำนวน

5) เกมโดมิโนหรือเกมต่อภาพเหมือน

6) เกมตารางสัมพันธ์

7) เกมพื้นฐานทางคณิตศาสตร์

8) เกมลอตโต

     →หลักการใช้เกมการศึกษา

     การใช้เกมการศึกษาควรลำดับเกมตามความสามารถ เริ่มจากสิ่งที่ไม่ละเอียดนักเพราะเด็กจะสังเกตสิ่งที่ใหญ่ก่อน เมื่อเด็กมีความสังเกตจดจำมากแล้ว จึงจะให้เด็กได้สังเกตส่วนย่อย ๆ หรือส่วนละเอียดมากขึ้นตามลำดับ

      →ลักษณะที่ดีของเกมการศึกษา

          เกมการศึกษาเป็นเครื่องมือที่จะช่วยถ่ายทอด นำความรู้ ประสบการณ์ด้านการเรียนสู่ผู้เรียน ทำให้ผู้เรียนเรียนรู้ตามจุดประสงค์ที่ต้องการได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในการเลือกใช้เกมการศึกษาเป็นเรื่องประณีตละเอียดอ่อน

1) ไม่จำเป็นต้องมีการตระเตรียมกันมาล่วงหน้า หรือถ้ามีก็ควรให้น้อยที่สุด

2) เป็นเกมที่ง่าย ๆ ไม่ซับซ้อน และมีลักษณะท้าทายความสามารถของเด็ก

3) มีคำสั่งและกติกาในการเล่นชัดเจน

4) เป็นเกมสั้น ๆ ไม่ควรใช้เวลาเกิน 15 นาที

5) เป็นเกมที่ให้ทั้งความสนุกสนาน ร่าเริง แลได้รับความรู้หรือทักษะ

6) เป็นเกมที่ไม่ทำให้เสียวินัยในห้องเรียน

7) เป็นเกมที่เล่นเป็นทีม หรือเป็นเกมที่ไม่เกิดความกังวลเกี่ยวกับผู้ชนะ

8) เป็นเกมที่เด็กได้มีการเคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกายบ่างตามสมควร

9) ถ้าเป็นการแข่งขัน ควรที่จะง่ายในการตรวจสอบและการตัดสินใจให้คะแนน

10) ควรใช้อุปกรณ์ที่สามารถประดิษฐ์ขึ้นเองได้ง่ายๆ

      →ประโยชน์ของเกมการศึกษา

            เกมการศึกษาช่วยให้เด็กเรียนรู้ได้ดีและสามารถจดจำได้ยาวนาน สามารถทำให้เด็กที่เรียนอ่อนหรือเรียนช้าพัฒนาการเรียนดีขึ้นช่วยให้เด็กมีความสามารถในการแก้ปัญหา และมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ นอกจากจะได้รับความสนุกสนานแล้ว เด็กยังมีโอกาสแสวงหาความรู้ความเข้าใจในสิ่งต่าง ๆ ด้วยตนเองนับว่าเกมการศึกษาเป็นนวัตกรรมที่มีความจำ

       →ลักษณะสื่อ

1.เกมจับคู่ 

     1.1การจับคู่สิ่งที่เหมือนกัน

- จับคู่ภาพหรือสิ่งของที่เหมือนกันทุกประการ

- จับคู่ภาพกับเงาของสิ่งเดียวกัน 

- จับคู่ภาพกับโครงร่างของสิ่งเดียวกัน 

- จับคู่ภาพที่ซ่อนอยู่ในภาพหลัก 

     1.2การจับคู่สิ่งที่เป็นประเภทเดียวกัน

     1.3การจับคู่สิ่งที่มีความสัมพันธ์กัน

     1.4การจับคู่สิ่งที่สัมพันธ์แบบตรงกันข้าม

     1.5การจับคู่ภาพเต็มกับภาพชิ้นส่วนที่หายไป

     1.6การจับคู่ภาพที่ซ้อนกัน

     1.7การจับคู่ภาพที่เป็นส่วนตัดกับภาพใหญ่

     1.8การจับคู่สิ่งที่เหมือนกันแต่สีต่างกัน

     1.9การจับคู่สีเหมือนกันแต่ของต่างกัน

     1.10การจับคู่สิ่งที่เหมือนกันแต่ขนาดต่างกัน

     1.11การจับคู่ภาพที่มีเสียงสระเหมือนกัน

     1.12การจับคู่ภาพที่เสียงพยัญชนะต้นเหมือนกัน

     1.13การจับคู่แบบอุปมาอุปไมย

     1.14การจับคู่แบบอนุกรม

2. เกมภาพตัดต่อ 

     เพื่อให้เด็กฝึกการสังเกตรายละเอียดของภาพรอยตัดต่อของภาพที่เหมือนกัน หรือต่างกันในเรื่องของสี รูปร่าง ขนาด ลวดลาย เกมประเภทนี้มีจำนวนชิ้นของภาพตัดต่อตั้งแต่ 5 ชิ้นขึ้นไป ซึ่งขึ้นอยู่กับความยากง่ายของภาพชุดนั้น เช่น หากสีของภาพไม่มีความแตกต่างกัน จะทำให้ยากแก่เด็กยิ่งขึ้นภาพตัดต่ออาจเป็นภาพของสิ่งต่างๆ ดังต่อไปนี้
     2.1 ภาพตัดต่อเกี่ยวกับ คน, สัตว์, พืช, ผัก, ผลไม้, ดอกไม้, สิ่งของ, พาหนะ, ตัวเลข, ค่าของจำนวน
     2.2 ภาพตัดต่อที่สัมพันธ์กับหน่วยการสอนเช่น การคมนาคม, การจราจร, กลางวัน-กลางคืน, วงจรชีวิต, ฤดูฝน, ป่าแสนสวย 

3. เกมวางภาพต่อปลาย (โดมิโน) 

     เพื่อฝึกการสังเกต การคิดคำนวณการคิดเป็นเหตุเป็นผลเกมประเภทนี้มีหลายชนิด ประกอบด้วยชิ้นส่วนเป็นรูปสี่เหลี่ยมหรือสามเหลี่ยมตั้งแต่ 9 ชิ้นขึ้นไป ได้แก่
     3.1 โดมิโนภาพเหมือน เช่น สิ่งมีชีวิต ได้แก่ คน, สัตว์, พืช, สิ่งของ, เครื่องใช้รูปเรขาคณิต 

     3.2 เกมโดมิโนภาพสัมพันธ์ 

4. เกมเรียงลำดับ 

     เพื่อฝึกทักษะในการจำแนก การคาดคะเน เกมประเภทนี้มีลักษณะเป็นภาพสิ่งของ เรื่องราว เหตุการณ์ ตั้งแต่ 3 ภาพขึ้นไป
     4.1 การเรียงลำดับภาพและเหตุการณ์ต่อเนื่อง ประกอบด้วยภาพจำนวนหนึ่งแสดงถึงเหตุการณ์ นิทาน เรื่องราวต่อเนื่องกัน หรือการเจริญเติบโตของพืช วงจรชีวิตของสัตว์ 

     4.2 การเรียงลำดับ ขนาด ความยาว ปริมาณ ปริมาตร จำนวน เช่น ใหญ่ – เล็ก, สั้น – ยาว, หนัก – เบา, มาก – น้อย ฯลฯ

5. เกมการจัดหมวดหมู่ 

     เพื่อฝึกทักษะ การสังเกต การจัดแยกประเภทเกมประเภทนี้มีลักษณะเป็นแผ่นภาพ หรือของจริงประเภทสิ่งของต่างๆ
     5.1 ภาพสิ่งต่างๆ ที่นำมาจัดเป็นพวกๆ ตามความคิดของเด็กที่มีจำนวนตั้งแต่ 4 ชิ้นขึ้นไป อาจเป็นภาพของสิ่งต่อไปนี้
- ภาพที่จัดหมวดหมู่ตามรูปร่าง สี ขนาด รูปทรงเรขาคณิต ฯลฯ
- ภาพเกี่ยวกับประเภทของสัตว์ เช่น สัตว์บก สัตว์น้ำ ฯลฯ
- ภาพเกี่ยวกับประเภทของพืช ผัก ผลไม้
- ภาพเกี่ยวกับประเภทของใช้ในชีวิตประจำวัน
     5.2 วัสดุของจริง ซึ่งอาจมีจำนวนตั้งแต่ 4 ชิ้นขึ้นไป
- กระดุมที่มีขนาด รูปร่าง สีต่างๆ กัน ในการเล่นผู้เล่นอาจแยกเป็นกองๆ ตามขนาด รูปร่าง หรือแยกตามสีก็ได้
- วัสดุต่างๆ รวมกัน เช่น ไม้ พลาสติก เมล็ดพืช เปลือกหอย ก้อนหิน ฯลฯ ผู้เล่นอาจแยกตามขนาด รูปร่าง สี หรือส่วนประกอบของวัสดุก็ได้
- ตุ๊กตารูปคน สัตว์ ฯลฯ การเล่นก็จะเป็นเช่นเดียวกัน 

6. เกมหาความสัมพันธ์ระหว่างภาพกับสัญลักษณ์
     เกมนี้จะช่วยเด็กก่อนที่จะเริ่มอ่านเขียน เด็กจะคุ้นเคยกับสัญลักษณ์ เป็นภาพที่มีภาพกับคำหรือตัวเลขแสดงจำนวนกำหนดให้ตั้งแต่ 3 คู่ขึ้นไปเด็กจะต้องหาบัตรคำมาวางเทียบเคียงให้ถูกต้อง 

7. เกมหาภาพที่มีความสัมพันธ์ลำดับที่กำหนด
     ฝึกการสังเกตลำดับที่ ถ้าเป็นต้นแบบจะฝึกเรื่องความจำ เกมประเภทนี้มี ภาพต่างๆ 5 ภาพ เป็นแบบให้เด็กได้สังเกตลำดับของภาพ ส่วนที่เป็นคำถามจะมีภาพกำหนดให้ 2 ภาพ ให้เด็กหาภาพที่สามที่เป็นคำตอบที่จะทำให้ภาพทั้งสามเรียงลำดับถูกต้องตามต้นแบบ

8. เกมการสังเกตรายละเอียดของภาพ (ลอตโต)
      ฝึกการสังเกตรายละเอียดภาพ เกมจะประกอบด้วยภาพหลัก 1 ภาพและชิ้นส่วนที่มีภาพส่วนย่อย สำหรับเทียบกับภาพแผ่นหลักอีกจำนวนหนึ่ง ตั้งแต่ 4 ชิ้นขึ้นไป ให้เด็กเลือกภาพชิ้นส่วนเฉพาะที่มีอยู่ในภาพหลัก หรือภายในเงื่อนไขที่กำหนดให้เกี่ยวกับภาพหลัก

9. เกมหาความสัมพันธ์แบบอุปมาอุปไมย
      ฝึกการคิดคำนวณแบบเป็นเหตุเป็นผลกัน เกมประกอบด้วยชิ้นส่วนแผ่นยาวจำนวน 2 ชิ้นต่อกันด้วยผ้าหรือวัสดุอื่น สาระของเกมอาจเป็นในเรื่องของรูปร่าง จำนวน ฯลฯ

10. เกมพื้นฐานการบวก
      เพื่อฝึกทักษะทางตัวเลข ฝึกให้มีความคิดรวบยอดเกี่ยวกับการรวมกันหรือการบวกโดยมีรายละเอียด ดังนี้
- เกมแต่ละเกมจะประกอบด้วยภาพหลัก 1 ภาพ ที่แสดงจำนวนต่างๆ และมีภาพชิ้นส่วนตั้งแต่ 2 ภาพขึ้นไป ภาพชิ้นส่วนมีขนาดครึ่งของภาพหลัก 

- ให้เด็กหาภาพชิ้นส่วน 2 ภาพ ที่รวมกันแล้วมีจำนวนเท่ากับภาพหลักแล้วนำมาวางเทียบเคียงกับภาพหลัก 

11. เกมจับคู่ตารางสัมพันธ์ เพื่อฝึกการคิดการสังเกต การคิดเชื่อมโยงความสัมพันธ์